Fiilin olumlu veya olumsuz yöndeki gerçekleşmesini, tasarlanan dilek, istek, şart, gereklilik veya emir kavramları içinde veren kipler: git-se, gid(t)-e, gid(t)-er- se, git-meli, git-sin vb.
Türkçe-Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü (594)
Tasarlama Kipleri hakkında henüz yorum yazılmamış. Üstteki formu kullanarak ilk yorumu yazabilirsiniz.
Gelecek Zaman Kipi: Fiilin anlattığı işin şimdiki zamandan sonraki bir zamana ait olduğunu gösteren kip. Türkçede bir oluş ve kılışın gelecekte kesin olarak gerçekleşeceğini gösteren ek, -acak ekidir. Göreceğiz gibi.
Şimdiki Zaman Kipi:
1. Fiilin gösterdiği oluş ve kılışın içinde bulunulan zamanda başladığını ve sürmekte olduğunu bildiren kip. Bu kip 1. -(ı)yor/-(u)yor, 2. -mak-ta ekleriyle kurulur. okuyabil-iyor-um: Şimdiki zaman eki
2. Eylemin söylendiği anda yapılmakta olduğunu belirten kipe şimdiki zaman kipi denir. Şimdiki zaman kipi; eylem kök ya da gövdelerine ünlü uyumuna göre (-i)yor eki getirilerek yapılır.
Geniş Zaman Kipi:
Fiilin sürekli olarak yapıldığını, halen yapılmakta olduğunu veya yapılacağını belirten zaman ve kip. Türkçede bu kip -Ar,(I)r/-(U)r ekleri ile kurulur. MEB6s128: Eylemin her zaman yapıldığını, yapılacağını haber veren eylemlerin zamanına geniş zaman denir.
Geniş zaman kipi; eylem kök ya da gövdelerine ünlü uyumuna göre "-( )r" ekinin ulanmasıyla elde edilir.
Duyulan Geçmiş Zaman Kipi: Fiilin karşıladığı oluş ve kılışı, kişinin başkasından duyduğunu, sonradan gördüğünü veya farkında olmadan işlediğini anlatan, içinde şekil ve zaman kavramı taşıyan kip. Türkçede -mış/-muş ekleriyle kurulur.